Hafan » Toriadau arfaethedig i’r trydydd sector yn propio gwasanaethau rheng flaen – rhannwch eich barn
Toriadau arfaethedig i’r trydydd sector yn propio gwasanaethau rheng flaen – rhannwch eich barn
Cyhoeddwyd: 29 Ionawr 2024
Mae cynrychiolwyr o bob cornel o’r sector gwirfoddol yng Nghymru wedi mynegi eu pryder ar y cyd yng nghyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru a chyfeiriad teithio yn y dyfodol.
Mae Cyngor Partneriaeth y Trydydd Sector (TSPC) yn fecanwaith allweddol i fudiadau gwirfoddol siarad â Llywodraeth Cymru a chlywed ganddynt. Gyda’i gilydd mae aelodau TSPC yn cynrychioli pob maes gwaith i’r sector gwirfoddol yng Nghymru.
Yn dilyn cyhoeddi cyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru, a’n datganiad ar y canlyniadau brawychus i’r sector gwirfoddol yng Nghymru, mae cynrychiolwyr TSPC wedi rhyddhau’r datganiad ar y cyd canlynol.
DATGANIAD GAN GYNGOR PARTNERIAETH Y TRYDYDD SECTOR
Mae Cyngor Partneriaeth y Trydydd Sector (TSPC) eisiau mynegi ei ddicter a’i bryder dwfn am y toriadau arfaethedig yng nghyllideb ddrafft Llywodraeth Cymru ar gyfer 2024/25.
Cyfeiriad brawychus o deithio
-
Mae’r gyllideb hon yn nodi cyfeiriad teithio dychrynllyd lle mae disgwyl i’r sector gwirfoddol ddarparu a chynnal gwasanaethau rheng flaen heb fod yn rhan o’r broses o wneud penderfyniadau neu fod ag adnoddau digonol i weithredu.
Mae diffyg cyllid Llywodraeth Cymru ar gyfer rhaglenni ymyrraeth gynnar ac atal a’i methiant i wahodd y sector gwirfoddol i gydweithio i ddod o hyd i atebion i’r argyfyngau sy’n wynebu Cymru yn peri pryder mawr.
Mae Cyngor ar Bopeth Cymru yn cefnogi’r nifer uchaf erioed o bobl y gaeaf hwn, llawer angen eu cyfeirio at wasanaethau cymorth argyfwng, fel banciau bwyd. Mae canlyniadau arolwg rhagarweiniol yr Ymddiriedolaeth Cymunedau Adeiladu yn dangos bod 60% o sefydliadau cymunedol yn delio â mathau newydd o anghenion ar gyfer eu defnyddwyr gwasanaeth ac mae 45% yn gweithredu gwasanaethau a ddarparwyd yn flaenorol gan y sector cyhoeddus.
Mae hyn yn dangos symudiad cyfrifoldeb peryglus i’r sector gwirfoddol heb ddarparu’r gefnogaeth, y cydlynu a’r cydweithio angenrheidiol. Rhaid i’r sector gwirfoddol gael ei werthfawrogi a phartneriaid cyfartal wrth gyflawni ein huchelgeisiau a rennir.
Yn effeithio ar the Well-being of Future Generations Act
-
Mae Llywodraeth Cymru yn gwrth-ddweud Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol, ei deddfwriaeth ei hun, gyda meddwl yn y tymor byr sy’n niweidiol i bobl Cymru yn y tymor hir.
Ni ellir cyflawni nodau Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol heb fuddsoddiad priodol neu gadw at y Pum Ffordd o Weithio: hirdymor, integreiddio, cynnwys, cydweithio ac atal. Ychydig o dystiolaeth y mae Llywodraeth Cymru wedi defnyddio’r egwyddorion hyn ym mhroses ddrafftio’r gyllideb hon, sy’n tanseilio’n ddifrifol allu cyrff cyhoeddus a sefydliadau gwirfoddol i’w deddfu yn y flwyddyn ariannol newydd.
Nododd Comisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol yn ei Gyflwyniad i Bwyllgor Cyllid y Senedd ar 10 Ionawr 2024:
“Mae nifer yr achosion o sefyllfaoedd argyfwng yn ystod y blynyddoedd diwethaf yn golygu bod angen i ni nawr yn fwy nag erioed fod yn buddsoddi mewn dulliau ataliol fel ein bod yn lliniaru problemau yn y dyfodol ac mewn sefyllfa well i ddelio â nhw.”
Dim ond dyfnhau fydd anghyfiawnderau hirsefydlog, fel digartrefedd. Y gyllideb Cymorth ac Atal Digartrefedd arfaethedig yw
£3m yn llai nag yn y gyllideb ddangosol a gyhoeddwyd ym mis Chwefror 2023. Mae’r gyllideb ddrafft hefyd yn cynnig toriad termau real yng nghyllid y Grant Cymorth Tai. Mae hyn er gwaethaf arolwg gan Cymorth Cymru sy’n nodi bod 66% o ddarparwyr eisoes yn gweithredu rhestrau aros ar gyfer gwasanaethau ac mae 40% yn debygol o roi’r gorau i wasanaethau os nad oes codiad ariannol.
Ni ellir cyflawni uchelgeisiau fel dod â digartrefedd i ben yng Nghymru, fel y nodir ym Mhapur Gwyn Llywodraeth Cymru, heb gydweithrediad traws-sector, cefnogaeth briodol a chyllid.
Sector gwirfoddol wedi taro’n galed ar draws sawl portffolio
-
Bydd y gyllideb ddrafft yn taro’r sector gwirfoddol yn galed ar draws sawl maes gwaith allweddol, gan danseilio sefydliadau sy’n mynd i’r afael â rhai o fygythiadau mwyaf Cymru fel tlodi sydd wedi ymwreiddio, anghydraddoldebau iechyd a’r argyfwng hinsawdd a natur.
Mae’r toriadau yn cynnwys gostyngiad sylweddol arall i’r gyllideb Cyfiawnder Cymdeithasol, gan greu ansicrwydd i sefydliadau gwirfoddol sy’n seiliedig ar gydraddoldeb sy’n cynrychioli pobl sydd dan anfantais neu wahaniaethu. Yn dilyn cau’r elusen cydraddoldeb genedlaethol i fenywod, Chwarae Teg, ni fu unrhyw ailddosbarthu arian i gefnogi gwasanaethau i fenywod.
Y tu hwnt i’r gyllideb Cyfiawnder Cymdeithasol, mae llawer o wasanaethau a gweithgareddau hanfodol y mae’r sector gwirfoddol yn eu darparu yn dod ar draws portffolios Llywodraeth Cymru, cyrff cyhoeddus eraill a Llywodraeth Leol. Mae effaith y toriadau hyn yn mynd y tu hwnt i’r gostyngiad uniongyrchol mewn cyllid i fudiadau gwirfoddol. Mae’n effeithio ar yr holl wasanaethau cyhoeddus, y mae llawer ohonynt yn dibynnu ar gydweithio â’r sector gwirfoddol i leihau’r niferoedd sydd eisoes yn llethol o bobl yn cyrraedd eu drysau i gael cymorth a chefnogaeth.
Bydd y cwymp o’r gyllideb ddrafft yn dod i’r afael galetaf ar y bobl fwyaf agored i niwed yng Nghymru ac yn rhoi mwy o risg i nifer cynyddol. Mae hyn yn cynnwys pobl sydd eisoes yn wynebu tlodi, allgáu cymdeithasol ac iechyd corfforol a meddyliol sy’n gwaethygu. Bydd cyllid annigonol ar gyfer gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol y sector gwirfoddol cofleidiol, er enghraifft, yn arwain at fwy o bwysau ar wasanaethau cyhoeddus hanfodol Cymru ar adeg pan maent eisoes yn ei chael hi’n anodd ymdopi â’r galw cynyddol.
Ein camau nesaf
Yn y dyddiau nesaf, byddwn yn parhau i ymgysylltu â’r broses graffu ar y gyllideb i godi pryderon y sector gwirfoddol ac arwyddocâd yr effeithiau ehangach y bydd y penderfyniadau cyllido hyn yn eu cael. Mae gennym ystod o gynigion ystyriol sy’n cynnig gwahanol atebion, a byddem yn hapus i’w trafod gyda Llywodraeth Cymru, darparwyr gwasanaethau cyhoeddus a’n rhwydwaith ehangach.
Cyngor Partneriaeth y Trydydd Sector (TSPC)
Mae rhwydwaith TSPC yn cynnwys cynrychiolwyr o rwydweithiau’r sector gwirfoddol sy’n gweithio ar draws 25 maes o weithgarwch sector.
Prif bwrpas y TSPC yw sicrhau bod yr egwyddorion a nodir yng Nghynllun y Trydydd Sector yn cael eu rhoi ar waith. Mae hefyd yn rhoi cyfle i’r sector godi materion o ddiddordeb neu bryder.
A yw’r gyllideb ddrafft hon wedi effeithio arnoch chi? Os felly, cysylltwch â policy@wcva.cymru. Cysylltwch â ni yn bavo@bavo.org.uk
